Gelir vergisi uygulamalarında sıkça karşılaşılan kavramlardan biri olan arızi kazanç, süreklilik taşımayan ve belli bir düzen içinde yapılmayan faaliyetlerden elde edilen gelirlerdir. Ancak her elde edilen gelir arızi kazanç olarak değerlendirilmez. Bazı kazanç türleri yasal olarak bu kapsamın dışında tutulur ve sürekli kazanç olarak vergilendirilir. Bu makalede hangi kazançların arızi kazanç sayılmadığını detaylı şekilde inceleyeceğiz.
Arızi Kazanç Nedir?
Arızi kazanç, kişilerin sürekli olmayan ve ticari bir organizasyon içinde yürütülmeyen işlemlerden elde ettiği gelirlerdir. Bu kazanç türü, bir defaya mahsus veya düzensiz olarak yapılan faaliyetler sonucu doğar ve gelir vergisine tabidir. Ancak bazı kazançlar bu tanıma uymadığı için arızi olarak değerlendirilmez ve farklı vergilendirme rejimlerine tabi olur.
Devamlılık Gösteren Faaliyetlerden Elde Edilen Gelirler
Devamlılık arz eden ve sistematik bir şekilde yapılan işler sonucu elde edilen gelirler arızi olarak kabul edilmez. Çünkü bu tür kazançlar, işletme faaliyetlerine benzerlik gösterdiği için ticari kazanç olarak değerlendirilir.
Ticari Faaliyet Kapsamında Olan Gelirler
Bir malın alım satımı veya hizmet sunumu gibi işlemler eğer düzenli olarak yapılıyorsa, bu gelirler ticari kazanç olarak vergilendirilir. Örneğin sürekli gayrimenkul alım satımı yapmak bu kapsamdadır.
Hizmet Sunumu Yoluyla Elde Edilen Gelirler
Kişisel bilgi ve beceriye dayalı olarak verilen hizmetlerden elde edilen gelirler süreklilik taşıyorsa serbest meslek kazancı sayılır. Bu nedenle bu tür faaliyetler arızi kazanç olarak değerlendirilemez.
Gayrimenkul Satışından Elde Edilen Kazançlar
Taşınmaz satışları bazı durumlarda arızi sayılırken, bazı koşullarda bu kapsamın dışında kalır. Satışın yapıldığı süre, sayı ve niyet gibi unsurlar belirleyicidir.
Satın Alma Amacı ve Satış Süresi
Beş yıl içinde satılan ve kazanç elde edilen gayrimenkuller arızi kazanç kapsamında değerlendirilir. Ancak kişi bu faaliyeti alışkanlık haline getirmişse ticari kazanç sayılır.
Çok Sayıda Satış Yapılması
Birden fazla taşınmazın kısa sürede alınıp satılması, bu faaliyetin arızi değil ticari olduğuna işaret eder. Böyle bir durumda kazanç ticari kazanç olarak vergilendirilir.
Miras ve Bağış Yoluyla Elde Edilen Kazançlar
Miras ve bağış gibi iradi olmayan yollarla elde edilen gelirler arızi kazanç değildir. Bu tür gelirler veraset ve intikal vergisine tabidir.
Veraset Yoluyla Edinim
Bir yakının vefatı sonucu elde edilen malvarlığı, gelir vergisi kapsamında değil, veraset ve intikal vergisi kapsamında değerlendirilir.
Bağış ve Hibeler
Kişiye yapılan bağışlar ve hibeler, karşılıksız oldukları için arızi kazanç sayılmaz, farklı vergisel yükümlülüklere tabidir.
Şans Oyunları ve Yarışmalardan Elde Edilen Kazançlar
Şans oyunları, bilgi yarışmaları ya da çekiliş gibi organizasyonlardan elde edilen ödüller belirli bir tutarı aşarsa vergilendirilir ancak bu kazanç türleri de arızi kazanç kapsamında yer almaz.
Belirli Kurumlar Tarafından Düzenlenen Ödüller
Devlet kurumları veya özel kuruluşlarca düzenlenen yarışmalardan elde edilen ödüller belli oranlarda vergiye tabi olup arızi kazanç değildir.
Süreklilik Göstermeyen Kazanımlar
Bir defaya mahsus olarak elde edilen ödüller vergiye tabi tutulsa da arızi kazanç olarak değil, diğer kazanç ve iratlar kapsamında değerlendirilir.
İkramiyeler ve Tazminatlar
Kıdem ve ihbar tazminatları, işten ayrılma sonucu alınan ödemeler ya da devlet destekleri arızi kazanç değildir. Bu ödemeler özel hükümlerle düzenlenmiştir.
Kıdem ve İhbar Tazminatları
İş hukukuna göre alınan kıdem ve ihbar tazminatları, arızi değil sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında değerlendirilir.
Devlet Tarafından Verilen Teşvik ve Yardımlar
Devletin verdiği nakit destekler veya teşvik ödemeleri vergisel yönden ayrı hükümlerle düzenlenmiş olup, arızi kazanç statüsünde değildir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “Hangi Kazançlar Arızi Kazanç Değildir?” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
Gayrimenkul satışları her zaman arızi kazanç sayılır mı?
Hayır, bir gayrimenkulün satışından elde edilen kazanç bazı durumlarda arızi olabilir ancak düzenli şekilde yapılan satışlar ticari faaliyet olarak değerlendirilir ve arızi sayılmaz.
Bağış yoluyla alınan paralar arızi kazanç mıdır?
Hayır, bağışlar karşılıksız olduğu için arızi kazanç kapsamında yer almaz. Bu tür kazançlar veraset ve intikal vergisine tabidir.
Ticaret amacıyla yapılan alım satımlar arızi sayılır mı?
Eğer bu faaliyetler düzenli olarak yapılıyorsa ticari kazanç kabul edilir ve arızi kazanç olarak değerlendirilmez.
Şans oyunlarından elde edilen paralar arızi gelir midir?
Şans oyunlarından kazanılan paralar belli bir sınırı aşarsa vergilendirilir fakat bu tür gelirler arızi kazanç kapsamında değildir.
Hizmet vererek elde edilen kazançlar arızi olabilir mi?
Hayır, bilgi ve beceriye dayalı hizmetlerden elde edilen kazançlar serbest meslek kazancı olarak değerlendirilir ve arızi kazanç değildir.
Kıdem tazminatı arızi gelir midir?
Hayır, kıdem tazminatı iş kanunu çerçevesinde düzenlenmiş olup sosyal nitelikli bir ödeme olduğu için arızi kazanç sayılmaz.
Yarışmalardan alınan ödüller vergiye tabi midir?
Evet, ancak bu tür ödüller arızi kazanç değil, diğer kazanç ve iratlar kapsamında değerlendirilerek vergilendirilir.
Devlet destekleri arızi kazanç mı?
Hayır, devlet tarafından yapılan teşvik ve yardımlar özel hükümlerle düzenlendiği için arızi kazanç kapsamında yer almaz.
Kaynak: https://www.sanayihaberi.com/
